Zdrowie psychiczne człowieka, zdrowa psychika, higiena psychiczna, zdrowie psychiczne jako wartość, psychika a zdrowie

Wafelek na szczęście

Wiele obsesji ma związek z jedzeniem. Typową nerwicą natręctw jest np. ortoreksja, czyli przesadna dbałość o dietę. Jeżeli nie jesteś w stanie powstrzymać się od liczenia kalorii, nawet na cudzej kanapce, i prędzej zemdlejesz, niż zjesz coś, co zawiera łyżeczkę majonezu, prawdopodobnie właśnie na nią cierpisz. Natręctwem jest też jedzenie kompulsywne. A więc np. objadanie się w środku nocy albo przekonanie, że zjedzenie wafelka równo o 11.30 zapewnia dobry humor na resztę dnia.
Uzależnienie od hazardu, Internetu, zakupów albo seksu do niedawna uważano za problemy tej samej kategorii co nałogowe picie czy palenie. Teraz jednak coraz więcej psychologów i psychiatrów twierdzi, że to typowe nerwice natręctw. Nie ma przecież substancji uzależniającej, jest za to zachowanie, nad którym człowiek traci kontrolę. Prawdopodobnie już niedługo shopoholizm, seksoholizm, pracoholizm i uzależnienie od Internetu trafią do międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych jako nowe nerwice natręctw. A wtedy liczba ludzi z diagnozą „nerwica natręctw” zwiększy się natychmiast kilkakrotnie. Szacuje się przecież, że od Internetu jest uzależnionych 10 proc. osób w wieku 15-30 lat, a od pracy – 20 proc. dorosłych. Już niebawem może więc się okazać, że większość mieszkańców Europy cierpi na jakieś natręctwo.
Reakcja na stres

Nie wiadomo, w jaki sposób powstaje nerwica natręctw. Niektórzy lekarze mówią o zaburzeniach w działaniu neuroprzekaźników, inni o genach, kolejni o uszkodzeniach mózgu. Wciąż prowadzi się badania, jednak nadal brakuje jednoznacznej odpowiedzi. Psycholodzy są pewni, że natręctwo może pojawić się w reakcji na stres, ale w obronie przed pewnymi myślami. – Jeżeli jakaś myśl kłóci się z systemem wartości danej osoby, to próbuje ją ona wyrzucić z głowy – wyjaśnia Hanna Lemańska-Węgrzecka, psycholog. – Na przykład kobieta ma obsesję na punkcie męża swojej przyjaciółki, chciałaby go uwieść. Wie, że pozwalając sobie na to, czego pragnie, unieszczęśliwi wiele osób. Wtedy jej mózg zastępuje jedną obsesyjną myśl inną, bezpieczniejszą. Może to być m.in. obsesja na punkcie mycia zębów. Natręctwa leczy się psychoterapią, często połączoną z lekami, przepisywanymi przez psychiatrę. Wielu chorych próbuje też autoterapii.
Katastrofy nie będzie

„Weź kartkę i zrób listę swoich rytuałów – radzi psychiatra Mark Turner w swojej książce dla amerykańskich pacjentów »Opanować obsesję«. – Oblicz, ile minut albo godzin zajmują Ci w ciągu dnia. Zapisuj każde kompulsywne umycie rąk, każdy przypadek zrobienia czegoś siedem razy na szczęście, każde zaśpiewanie piosenki, która Cię prześladuje od lat. Mając już taką listę, staraj się skracać te rytuały codziennie choćby o minutę.” Inną techniką jest przerywanie rytuałów w połowie, np. wycieranie namydlonych rąk bez spłukania i odchodzenie od umywalki. Dobrze działa też tzw. prowokowanie objawów. Jeśli np. zawsze cofasz się 10 razy, by sprawdzić, czy drzwi są zamknięte, spędź cały dzień na wychodzeniu z domu i wracaniu do niego. Jeśli unikasz stawania na pęknięciach płytek, połóż w pokoju wykładzinę w małe płytki. Ciągły kontakt z tym, co zmusza Cię do nerwowej reakcji, sprawia często, że reagujesz na to coraz słabiej.
W autoterapii najważniejsze jest to, że próbujesz postąpić inaczej niż zwykle – i widzisz, że nie dzieje się nic złego. Wychodząc z domu po raz 60. tego samego dnia, zaczynasz sama się śmiać ze swojej obsesji sprawdzania drzwi. Więc nie sprawdzasz – i co? I nie dochodzi do katastrofy! To pierwszy krok w stronę życia bez natręctw. Chociaż najczęściej, żeby się ich pozbyć, pomoc psychologa lub psychiatry jest jednak niezbędna.